ซูโดกุ (Sudoku) เป็นเกมทางคณิตศาสตร์ที่ให้ผู้เล่นเติมตัวเลข 1 ถึง 9 ลงในตารางขนาด 9×9 โดยที่ตัวเลขในแต่ละแถว แต่ละคอลัมน์ และแต่ละตารางย่อยขนาด 3×3 ต้องไม่ซ้ำกัน

• ที่มาของชื่อ

ชื่อ ซูโดกุ ในภาษาญี่ปุ่น เป็นคำย่อจากคำว่า ซูจิวะโดกูชินนิคางิรุ มีความหมายว่า ตัวเลขต้องมีเพียงเลขเดียว ชื่อของซูโดกุ มีการเรียกชื่อแตกต่างกันในแต่ละภาษา ตั้งแต่ ซูโดะกุ ซูโดกุ ซูโดกู หรือ ซูโดคู

นิตยสารในเครือ ปริศนา ของบริษัท สำนักพิมพ์อาทร จำกัด เคยเรียกชื่อเกมนี้ว่า ปริศนา 1 ถึง 9 เนื่องจากต้องเติมตัวเลขตั้งแต่ 1 ถึง 9 ลงในตาราง และอาจเรียกว่า ปริศนา 1 ถึง 7, 1 ถึง 12, 1 ถึง 16, 1 ถึง 25 ฯลฯ ตามจำนวนตัวเลขที่จะต้องเติมในรูปแบบต่างๆ

• ซูโดกุในรูปแบบต่าง ๆ

จากการเล่นพื้นฐานต่าง ๆ ของซูโดกุแบบปกติแล้ว นอกจากนี้ ยังมีลูกเล่นต่าง ๆ ของซูโดกุทำให้เพิ่มลูกเล่นมากขึ้น และมีรูปแบบต่าง ๆ คือ

• ขอบเขตการเติมตัวเลข ตารางซูโดกุแบบมาตรฐาน จะเป็นแบบ 9×9 นอกจากนี้ ยังมีตารางขนาดที่ต่างไปคือ แบบ 4×4 6×6 12×12 16×16 และ 25×25 ในแบบ 4×4 และ 6×6 นั้น เป็นตารางซูโดกุที่ง่ายและเพื่อทำความเข้าใจในการเล่นพื้นฐานสำหรับเด็กและผู้ที่เริ่มเล่น ตาราง 4×4 จะต้องเติมตัวเลข 1-4 โดยไม่ซ้ำกัน ถ้าเป็น 6×6 จะเติมตัวเลข 1-6 โดยไม่ซ้ำกัน สำหรับตารางที่ใหญ่กว่า 9×9 ก็จะต้องเติมจำนวนตัวเลขที่มากขึ้น โดยไม่ซ้ำกันทั้งแนวตั้ง แนวนอน และตารางย่อย และขนาดมีสูงสุดถึง 49×49

• ซูโดกุทแยงมุม (Diagonal Sudoku) เป็นตารางซูโดกุที่คล้ายกับกติกาแบบปกติทุกอย่างแล้ว นอกจากจะเติมเลขให้แนวตั้ง แนวนอน และตารางย่อยไม่ให้ซ้ำกันแล้ว ยังต้องเติมเลขแนวทแยงที่ตัดผ่านตาราง (เป็นรูปตัว X) โดยไม่ให้ซ้ำกันอีกด้วย

• ซูโดกุคู่คี่ (Evnt/Odd Sudoku) เป็นตารางซูโดกุที่มีการแรเงาเป็นช่องโดยแยกชัดว่า ช่องที่ถูกแรเงานั้นต้องเติมเป็นเลขคู่หรือเลขคี่ แล้วแต่ตามกติกาที่กำหนด

• ซูโดกุบวกเลข หรือ คิลเลอร์ซูโดกุ หรือ ซูโดกุแบบผลรวม (Killer Sudoku) เป็นซูโดกุที่รวมกับคักกูโระเข้าด้วยกัน ในตาราง จะมีช่องตามสีหรือเส้นประและมีตัวเลขจำนวนหนึ่งอยู่บนมุมซ้ายของเส้นประ ซึ่งแสดงว่า เลขที่เติมในรอบเส้นประ (2 ช่องขึ้นไป) จะต้องรวมกันให้ได้เลขที่อยู่ด้านบน เช่น เส้นประที่ล้อมรอบสองช่อง โดยมีเลข 3 กำกับ หมายความว่า สองช่องที่มีเส้นประล้อมรอบอยู่จะต้องเติมเลข 1 กับ 2 ซึ่งเท่ากับ 3 ซูโดกุรูปแบบนี้ก็คล้าย ๆ กับซูโดกุแบบปกติ แต่มีการคำนวณมาเกี่ยวข้อง

• ซูโดกุมากกว่า/น้อยกว่า (Comparison Sudoku) มีลักษณะที่แสดงเครื่องหมายมากกว่าหรือน้อยกว่าตรงเส้นตาราง โดยที่ต้องเติมตัวเลขให้มากกว่าหรือน้อยกว่าช่องถัดไป

• จิ๊กซอว์ซูโดกุ (Irregular หรือ Jigzaw Sudoku) กรอบตารางที่ใส่เลข 1-9 จะเป็นรูปที่บิดเบือนคล้ายกับชินส่วนของจิ๊กซอว์ หมายความว่า กรอบตารางที่บิดเบือนจะต้องเติมเลข 1-9 โดยไม่ซ้ำกัน

• Extra Regions Sudoku ภายในตารางจะมีกลุ่มช่องแรเงา 9 ช่อง โดยมีกติกาว่า ในกลุ่มจะต้องเติมเลข 1-9 โดยไม่ซ้ำกันเช่นกัน

• ซูโดกุแบบตารางซ้อน เป็นตาราง 9×9 2-5 ตารางทับซ้อนกัน โดยส่วนที่ทับซ้อนจะเป็นคำตอบเดียวกันกับตารางที่ทับซ้อนกันอยู่ ซูโดกุแบบตารางซ้อนนี้เป็นที่รู้จักในชื่อของ "ซามูไร ซูโดกุ" (Samurai Sudoku)